კორონავირუსს რომ ჩვენს ცხოვრებაში პირბადე არ შემოეტანა, ალბათ, სრულიად უსაქმოდ აღმოჩნდებოდნენ. ზუგდიდელ მკერავებთან, რომლებიც მანამდე საქმისა და მომხმარებლის ნაკლებობას არ უჩიოდნენ, წელიწადზე მეტია, თითქმის აღარავინ მიდის. ზოგმა საკუთარი ნახელავის გაყიდვა ინტერნეტითაც მოახერხა, ზოგმა ესეც ვერ. ნაჭრებითა და თარგებით სავსე ოთახებში ისევ უწყვიათ ჯერ კიდევ პანდემიამდე შეკვეთილი და შეკერილი ტანსაცმელი, რომელიც დღემდე პატრონს ელოდება.



ლამარა

"პანდემია? აი ნახე, ეს ორი ყუთი სავსეა შეკერილებით, რომელიც არ მიაქვთ...არ აქვთ ფული, თორემ ასეთ ჯინსებს და კაბებს მე დამიტოვებენ? ოდესმე წაიღებენ ალბათ, მაგრამ ახლა არ აქვს ხალხს და რა ქნან? გამიხარდება, რომ მოვიდნენ და მითხრან, ეს ჩემიაო. უკვე არც მახსოვს, რომელი ნივთი ვისია. მითხრან ფული არ მაქვსო, მივცემ... მაინც შეკერილია უკვე, გეფიცებით, მართლა გამიხარდება. ზოგი ნივთის პატრონი ალბათ საზღვარგარეთ წავიდა, ზოგს კი ფული არ აქვს..."

გვეუბნება 70 წლის ლამარა მესხია და სამუშაო მაგიდის გვერდით, მზა ტანსაცმლით სავსე ორ შეკვრას გვიჩვენებს. ის ზუგდიდის უკვე ყოფილი "საყოფაცხოვრებო მომსახურების სახლის", ყველა ზუგდიდელისთვის ნაცნობი "ცისარტყელას" ერთ-ერთი ყველაზე სტაჟიანი მკერავია. ოღონდ, თუ ადრე 3-სართულიანი შენობის კედლებში რამდენიმე ათეული მკერავი იყრიდა თავს, ახლა სამკერვალოებს მეზობლობას ლომბარდები, ოქრომჭედელი, ტექნიკის შემკეთებლები და სილამაზის სალონები უწევენ.

"პირველი ატელიე იყო იქ, სადაც ახლა პროკურატურაა, ეს კი შენდებოდა. 19 წლისაც არ ვიყავი აქ რომ მოვედი. რომ გადმოვყავდით, მშენებლებსაც კი ვეხმარებოდით, ბლოკებსაც ვეზიდებოდით, ვალაგებდით აქაურობას. ეს შენობა ისეთი კარგი იყო, სავარძლებით, მოსასვენებელი ადგილებით, კატალოგები იდო მაგიდებზე, ნაჭრების ნიმუშები. მაშინ სოხუმი გვამარაგებდა, იქიდან მოჰქონდათ ნაჭრები. იყო წესრიგი, კონტროლდებოდა მოსვლა-წასვლა, ფორმებში ვიყავით, ბეიჯებიც გვეკეთა. ახლა რომ ვზივარ, ის ოთახი იყო გასახდელი, საკიდს ხომ ხედავთ? იმდროინდელია, ძველებური. იყო მოლარე, ქვითარს წერდა, მომხმარებელი მიდიოდა მერე საგამომჭრელო ოთახში, იქ აიღებდა შეკვეთას, მერე ჩვენ ვიყავით ერთ დიდ ოთახში და გვინაწილებდა გამომჭრელი", - იხსენებს ნახევარი საუკუნის წინანდელ ამბებს ჩვენი რესპონდენტი.

"ცისარტყელას" თანამშრომლები

"ცისარტყელა" პირველად აფხაზეთის ომის შემდეგ დაიკეტა. ლამარასა და მის სხვა თანამშრომლებს რამდენიმე წლით სამუშაო ადგილის დატოვება მოუხდათ, რა დროსაც, როგორც თვითონ ამბობს, შენობა გაიძარცვა და სამკერვალოების ინვენტარი სრულად განადგურდა. მოგვიანებით,აქ დაბრუნებულ ქალებს ფართის შესაბამისად იჯარის გადახდა მოუწიათ.

"რაღაცა ვაუჩერებიო, ამოსყიდვას შეძლებთო, პრივატიზაციაზე იყო საუბარი, მაგრამ დღემდე ვიხდით ამ ფართის საფასურს. პირველი დღიდან აქ ვარ და ვქირაობ აქაურობას... არა და ჩემი სახლივითაა, აქ გავზარდე შვილები. შეფერხებებიც ხომ იყო, მაგრამ არ მიმიტოვებია აქაურობა, აქ ვიყავი სულ", - წუხს ლამარა და კედელზე ჯერ კიდევ წლების წინანდელი პრეისკურანტის გახუნებულ ფურცელს ასწორებს.

ცისარტყელა დღეს

ახლა უკვე პენსიონერი ცდილობს გამომუშავებული თანხა ოჯახის უმცროსი წევრების განათლებას მოახმაროს და ამაყად გვიყვება შვილიშვილების წარმატებებზე. დარდობს, რომ პანდემიის გამო მომხმარებლების რაოდენობა საგრძნობლად შემცირდა, საკუთარზე მეტად კი სხვა სამკერვალოების ბედი აწუხებს.

"შვილიშვილებისთვის ვმუშაობ, ოჯახისთვის. თბილისში ცხოვრება, ხომ იცით როგორია? რამდენი გადასახადია, კვება და სხვა. აქაც გვინდა, იქითაც ხომ გააგზავნი და ამიტომ ვარ აქ მე. კოვიდის დროს ჩაკეტილები რომ ვიყავით, დიაბეტის ცენტრიდან დამირეკეს, მთხოვეს პირბადეების შეკერვა. 3 თვის განმავლობაში დაახლოებით 2 700 პირბადე შევკერე. კომპენსაციის 300 ლარის მოცემაც პრობლემა გახდა. მაშინდელი მაჟორიტარის მადლიერები ვართ რომ დაგვეხმარა. ყველასთან შემცირდა რეგულარული მომხმარებელი, იმათაც ხომ უჭირთ? ახლა შეკერვა აწუხებს ვინმეს? სად აქვთ ფული? კაბასა და საჭმელს შორის რომელზე გააკეთებთ არჩევანს? ადრე ფოლკლორულ სტუდიებს ვემსახურებოდი, ვმუშაობდი კაბებზე, კოსტუმზე, ტყავზე... 75 კაბა მიწყვია ახლა შეკერილი, ქორეოგრაფიული წრეებისთვის რაც იყო განკუთვნილი. არასდროს მითქვამს სამუშაო არ მაქვს-მეთქი. სტაჟიანი ვარ და ბევრი ადამიანი მიცნობს. აქ არიან მკერავები, მოვლენ 1 ლარიც ვერ მიაქვთ. ზოგჯერ შეიძლება 5-10 ლარი გააკეთონ. ცუდი მდგომარეობაა... გაქირავებაზე ვინც მუშაობდა გამოსაშვები კაბების, საქორწილოების, საერთოდ ვერაფერი, რა უნდა გააკეთოს? რესტორანი არა, სუფრები არა...  რესტორანში ვინც მიდიოდა, ან იკერავდა, ან გადააკეთებდა ტანსაცმელს, ახლა? არავის არც ხალისი აქვს, არც სიტუაციაა საამისო“, - ამბობს ლამარა.




ლელა

მკერავის პროფესიას 48 წლის ლელა ჯიქია თავის დროზე დედის თხოვნით დაეუფლა. "ცისარტყელაში" მოსულმა 17 წლის გოგომ ჭრა-კერვის კურსი საკუთარ ნათესავთან გაიარა და უკვე 30 წელია მისთვის საყვარელ საქმეს აკეთებს.

"საკმაოდ რთული იყო თავიდან, რაღაცებს სკოლის პერიოდში ჩემითაც ვიკერავდი, დის დახმარებით, ფორმებს, წინსაფარს... ვისთანაც მოვედი, ქალბატონი მანონი, ყველაფერს მასწავლიდა, მიჩვენებდა...თანდათან ჩემითაც ვისწავლე რაღაცები. ის 2 წელიც, როცა პატარა მყავდა და სახლში ვიყავი, მაშინაც ვკერავდი და დედამთილი ყიდდა ამ ჩემს შეკერილებს, 92-93 წლებში ხდებოდა ეს, აფხაზეთის ომის დროს. ასე ვირჩენდი თავს. წლებმა მომიტანა გამოცდილება, მაგალითად პალტოების, ქურთუკების, პიჯაკების კერვა ხომ საკმაოდ რთულია.... ღამე რომ დავწვებოდი, ვფიქრობდი, ეს ხვალ ასე უნდა გავაკეთო, ის სხვანაირად. თარგებს არ ვიყენებ, ჩემით ვკერავ ყველაფერს", - გვეუბნება ლელა. მის სამკერვალოში ყველა ასაკის ადამიანი მოდის. ხშირად იკერება სამოსი მოცეკვავეთა ანსამბლებისთვის. ღიმილით გვიყვება, რომ თაობების ცვლილებასთან ერთად მოდის წარსულში არსებული ტენდენციებიც ბრუნდება.

"ძველი დრო დაბრუნდა თითქოს, რაც მოდაში იყო 20 წლის წინ, რასაც მაშინ ვკერავდით, ის შემობრუნდა. ერთს რომ შევუკერავ და ლამაზია, მეორე მომხმარებელი ამას მოჰყავს. 22 წელია ანსამბლ "თუთარჩელას" ვუკერავ ფორმებს... შეიძლება ითქვას, ბევრი მომხმარებელი მყავს, 30 წლის განმავლობაში დაგროვდნენ. ყველასთან მეგობრული ვარ, ოჯახის წევრებივით ვექცევი", - გვიზიარებს საკუთარი წარმატების ფორმულას მკერავი.

მასთან ერთად უკვე 10 წელია მუშაობს მისი უკვე ყოფილი შეგირდი მარიც. ახლა ლელა საკუთარ გამოცდილებას კიდევ ერთ ახალგაზრდას უზიარებს.

"წლების განმავლობაში რამდენიმე ქალს ვასწავლე ეს საქმე და მათი უმეტესობა დასაქმებულია, რაც ძალიან მიხარია, დამოუკიდებელი მკერავები არიან. 1 წელი სჭირდება ადამიანს, ალბათ, საბაზისო ცოდნა რომ მიიღოს, მონდომებული უნდა იყოს და უყვარდეს საქმე, ხედვა ჰქონდეს", - გვიხსნის ლელა.

პანდემიის გამო მომხმარებლები მის ოთახსაც შემოაკლდა. თუკი კორონავირუსის გავრცელებამდე კვირიდან კვირამდე აქ 7-10 კაბა იკერებოდა, ახლა შეკვეთების რაოდენობამ საგრძნობლად იკლო, თუმცა ლელა იმედს არ კარგავს და ცდილობს გამოუვალ სიტუაციაშიც იპოვოს გამოსავალი.

"პანდემიის დროს 5 თვე ვიყავი სახლში და პირბადეებს ვკერავდი, 2000- მდე პირბადე შევკერე. რომ ჩაგვკეტეს, ყველასთვის იყო რთული პერიოდი. 300 ლარით როგორ უნდა გვეცხოვრა? მე დისტანციურად ვიღებდი შეკვეთებს, ვაწარმოებდი ტანსაცმელსაც და სოციალური ქსელით ვყიდდი, ეს ძალიან დამეხმარა. მაინცდამაინც დიდ უკეთესობას ვერ ვხედავ ახლაც, მაგრამ თითქოს ცოტათი დაიწყო მოძრაობა, იმედია, დალაგდება ყველაფერი", - ამბობს ლელა ჯიქია.

2 შვილიშვილის ახალგაზრდა ბებია ზუგდიდში საკუთარი სამკერვალოს გახსნაზე ოცნებობს და ფიქრობს, რომ პანდემიის შემდეგ, როცა ადამიანები ისევ ისწავლიან დღეების ბედნიერად გატარებას, ის ყველა დასახულ მიზანს მიაღწევს.