მესტიაში ომბუდსმენმა უჩა ნანუაშვილმა 17 ივლისს სახალხო დამცველის ოფისი გახსნა. ეს ქვეყნის მასშტაბით რიგით მეცხრე ოფისია. მანამდე, ნანუაშვილმა სამეგრელოში დევნილებთან შეხვედრები გამართა. გარდა ამისა, ესტუმრა რადიო "ათინათს" და უპასუხა ჩვენს კითხვებს.

რადიო "ათინათი" : ბატონო უჩა, მოგესალმებით, მადლობა, რომ დაგვთანხმდით ინტერვიუზე.

უჩა ნანუაშვილი : მადლობა თქვენ ამ შესაძლებლობისთვის.

რადიო "ათინათი" : როგორც ცნობილია, იმყოფებოდით მესტიაში, სადაც სახალხო დამცველის ოფისი გაიხსნა. ზოგადად, როგორია სვანეთში ადამიანის უფლებების დაცვის მიმართულებით არსებული ვითარება, რა გამოწვევების წინაშე დგას ამ კუთხით რეგიონი?

უჩა ნანუშვილი: ზემო სვანეთში ოფისის გახსნა სწორედ იმიტომ გადავწყვიტეთ, რომ რეალურად წავაწყდით პრობლემებს. წლების განმავლობაში, იგივე მასმედიის საშუალებით, არაერთი საკითხი წამოწეულა. აქ საუბარია სოციალურ საკითხებზე, არის მიწის რეგისტრაციასთან დაკავშირებული პრობლემები, საუბარია იგივე გიგანტური ჰესების მშენებლობაზე და სხვა მთელ რიგ პრობლემებზე. ეს პრობლემები წლებია არსებობს და მათი საკმაოდ დიდი ნაწილი ბოლომდე არ არის გადაწყვეტილი და მოგვარებული. ჩვენ ვმუშაობდით და ვცდილობდით იდივიდუალურად შეგვესწავლა ეს საკითხები, მაგრამ დაგროვილი პრობლემებიდან გამომდინარე, აუცილებელია რეგიონში არსებობდეს ჩვენი ოფისი, რომელიც სისტემატურად შეისწავლის ადგილზე არსებულ მდგომარეობას. ეს იქნება ჩვენი მე-9 ოფისი რეგიონებში. რეალურად, ვცდილობთ მეტი აქცენტი გაკეთდეს რეგიონებზე, რათა უფრო მეტად შევძლოთ ვიყოთ ყველგან, სადაც კი შესაძლებელია და ამის საჭიროება არსებობს. საბოლოო ჯამში, ნელ-ნელა მივდივართ იქითკენ, რომ სახალხო დამცველს ყველა რეგიონში ჰყავდეს წარმომადგენელი და მოსახლეობამ ადგილზე მიიღოს პასუხები იმ კითხვებზე, რომლებიც მათ გააჩნიათ. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ჩვენ გვექნება შესაძლებლობა და ამის უფლებას კანონი გვაძლევს, დავიწყოთ საკუთარი ინიციატივით კონკრეტული საქმეების შესწავლა და ადგილზე ოფისის არსებობით ამის მეტი შესაძლებლობა გვექნება.

რადიო "ათინათი" : როგორც ცნობილია, თქვენ აკვირდებით და სწავლობთ დევნილების მდგომარეობას. რამდენად არის დაცული სამეგრელოში მათი უფლებები, თუნდაც გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართის მიღების პროცესში? ამ მხრივ, ისინი ხშირად გამოთქვამენ პრეტენზიებს.

უჩა ნანუაშვილი: ჩვენთანაც არის ასეთი არაერთი განცხადება, როდესაც დევნილები ასაჩივრებენ იმ გადაწყვეტილებას, რომელიც იქნა მიღებული კონკრეტულად ამ საცხოვრებელ ფართებთან დაკავშირებით. ზოგადად, გრძელვადიანი საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფა კვვლავ რჩება ყველაზე სერიოზულ პრობლემად. ამ მიმართულებით რაღაც ნაბიჯები არის გადადგმული და ხელისუფლება ნამდვილად ცდილობს დევნილების დაკმაყოფილებას საცხოვრებლით, თუმცა ეს პროცესი ვერ მოიცავს იმ საჭიროებებსა და იმ მასშტაბებს, რაც არის საჭირო. აქ არის ფინანსური პრობლემებიც... ეს არის საკითხი, რისი მოკლე ვადაში მოგვარების ილუზია რა თქმა უნდა არავის აქვს. არის კონკრეტული განცხადებები, რომელთაც სახალხო დამცველის ოფისი სწავლობს. ასევე, ჩვენ ვართ ჩართული იმ კომისიების მუშაობაში, ვისაც უხდება ამ საკითხების შესწავლა. შესაბამისად, გვაქვს შესაძლებლობა გადავამოწმოთ რამდენად სწორად მოხდა კონკრეტული ქულების მინიჭება ამა თუ იმ დევნილისთვის. ასევე, არის პრობლემა, რომელიც უკავშირდება იმ ობიექტებს, სადაც დევნილთა მდგოამრეობა რეალურად გაცილებით უფრო მძიმეა. არის ათეულობით ავარიული შენობა, მათ შორის, ზუგდიდშიც, სადაც დევნილები დღემდე ცხოვრობენ. სამწუხაროდ, აქ საუბარია, როგორც დაკანონებულ, ასევე განსასახლებელ ობიექტებზე. ასეთ შენობებში დევნილთა ცხოვრება და იქ მათი ყოფნა რეალურად გარკვეულ რისკებს უკავშირდება. ასეთი ობიექტები სამწუხაროდ ძალიან ბევრია და მათ უნდა მიენიჭოს პრიორიტეტი. ეს პროცესი გარკვეულწილად მიმდინარეობს, მაგრამ ჩვენ კმაყოფილი არ ვართ ამ ტემპებით. ასევე პრობლემები გვაქვს დაკანონებულ კორპუსებთან დაკავშირებით... დღევანდელი მდგომარეობით ესა თუ ის შენობა შეიძლება არ განეკუთვნება კატეგორიას, რომელიც ავარიულად ითვლება, მაგრამ ნელ-ნელა ესეთი შენობებიც ფაქტობრივად მოძველებული ხდება. ანუ აქ საუბარია იმაზე, რომ აქ ადამიანთა ცხოვრება სერიოზულ რისკებს წარმოადგენს და ამ მიმართულებით არის კიდევ უფრო მეტი გასაკეთებელი უშუალოდ სახელმწიფო ორგანოების მხრიდან.

რადიო "ათინათი" : ისევ დევნილების საკითხს მინდა შევეხო... ხშირად ირღვევა ჩვენი მოქალაქეების უფლებები, როგორც უშუალოდ ოკუპირებულ აფხაზეთში, ასევე გამყოფ ხაზთან. თქვენი მონაცემებით, იცვლება თუ არა ამ მხრივ მდგომარეობა?

უჩა ნანუაშვილი: ჩვენ უკვე წლებია ვაკვირდებით უშუალოდ გამყოფ ხაზზე, ასევე, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე არსებულ მდგომარეობას. ვხედავთ , რომ მდგომარეობა იცვლება, მაგრამ არა უკეთესისკენ. დაკავებების რაოდენობა მატულობს. გასულ წელს ოფიციალურად სამასზე მეტი ადამიანი დააკავეს. თუმცა ეს მხოლოდ ოფიციალური მონაცემებია, რომელიც რეალობისგან განსხვავდება. რა თქმა უნდა, რეალურად ეს ციფრები გაცილებით მეტია... უფრო მეტიც, საგანგაშოა ქალებისა და ბავშვების დაკავება. დაფიქსირდა ასევე სხვა შემთხვევები, ბევრად უფრო მძიმე - გარდაცვალებისა და გაუჩინარების ფაქტები.

რადიო "ათინათი": ბატონო უჩა, როგორ ფიქრობთ, ქართული სახელმწიფოს შესაბამისი უწყებების მხრიდან, რამდენად არის დაცული გამყოფ ხაზთან უსაფრთხოების ზომები, თქვენი აზრით შესაძლებელი იყო თუ არა ისეთი ფაქტის თავიდან აცილება, როგორიც, მაგალითად, ხურჩაში, საქართველოს კონტროლირებად ტერიტორიაზე გიგა ოთხოზორიას მკვლლელობა იყო?

უჩა ნანუაშვილი: პოსტკონფლიქტური და პოსტსაომარი მდგომარეობაა და ეს რისკები ნამდვილად არსებობს. ვერავინ იტყვის, რომ უსაფრთხოება ბოლომდე იქნება დაცული, თუმცა ის, რომ მეტი ნაბიჯები უნდა გადაიდგას ხელისუფლების მხრიდან იმისთვის, რომ მაქსიმალური კონტროლი განხორციელდეს საოკუპაციო ხაზის მიმდებარე ტერიტორიაზე, ვფიქრობ ამის გაკეთება ნამდვილად შესაძლებელია. ოთხოზორიას ტრაგიკული შემთხვევა მოწმობს იმას, რომ ფაქტობრივად იქ ნებისმიერი ადამიანი არის დაუცველი და ნებისმიერ დროს შესაძლებელია მოხდეს მსგავსი რამ. რაც ჩვენ ვნახეთ ოთხოზორიას საქმეზე, ვგულისხმობ კონკრეტული დამნაშავის დაუსჯელობას. აქ უფრო სამწუხაროა ის, რომ საქართველოს სახელმწიფო უწყებებს უფრო მეტი უნდა ეაქტიურა, თუნდაც ამ კონკრეტულ შემთხვევასთან დაკავშირებით. უნდა მომხდარიყო სამართალდამცავებს შორის უფრო მეტი თანამშრომლობა, გადმოცემის საკითხზე. დამნაშავის დაუსჯელობა ფაქტობრივად არის წახალისება, ვიღაცას ეცოდინება, რომ ასეთ შემთხვევაში შეიძლება მას მხოლოდ შინაპატიმრობა ემუქრებოდეს. ამ საკითხის პოლიტიზირება და სხვადასხვა მიზნებისთვის გამოყენება, და ამის ნიშნები იყო, არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება.

რადიო "ათინათი'' : ამ საკითთხთან დაკავშირებით, ვგულისხმობ ოთხოზორიას საქმეს, თუ გქონიათ აფხაზურ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ან სხვა საზოგადოებრივ ჯგუფებთან საუბარი?

უჩა ნანუაშვილი: პირველივე დღეებიდან გვქონდა კონტაქტი აფხაზურ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან. რა თქმა უნდა, მათი მხრიდან ძალიან ხშირად იყო თანაგრძნობის გამოხატვა. ასევე, მათ ჰქონდათ მოლოდინი, რომ ეს კონკრეტული ფაქტი იქნებოდა გამოძიებული. დადგინდებოდა დანაშაულის ჩამდენის მოტივი და სხვა დანარჩენი დეტალები, თუმცა საბოლოო ჯამში დავინახეთ ის, რაც დადგა და რეალურად ეს არის ყველაზე დიდი პრობლემა. ამ საკითხს და იმ შედეგებს, რაც რეალურად დადგა, მათთან კიდევ ერთხელ განვიხილავთ.

რადიო "ათინათი" : საინტერესოა, თქვენი შეფასება მცოცავ ოკუპაციასთან დაკავშირებით, ხშირად აკრიტიკებენ ხელისუფლებას იმის გამო, რომ საერეთაშორისო დონეზე სათანადოდ არ ხდება ამ პრობლემის წარმოჩენა, როგორია თქვენი შეფასება?


უჩა ნანუაშვილი: გარკვეულ წილად ახდენს, ამის კონკრეტული შემთხვევები გვაქვს. ჩვენ ვაკვირდებით ამ პროცესს, მაგრამ მე ვფიქრობ რომ, შესაძლებელია უფრო მეტის გაკეთება. ეს არ არის პრობლემა რომელიც დაიწყო დღეს. ეს არის წლების წინ დაწყებული პრობლემა, რომელიც გრძელდება და რომლისგანაც ათასობით ადამიანი ზარალდება ყოველდღიურად. ყოველი ასეთი შემთხვევის შემდეგ უნდა მოხდეს ფაქტის ადეკვატური შეფასება და რეაგირება სახელმწიფო დონეზე. გამომდინარე იქიდან, რომ რუსეთს უფრო მეტად მოუწევდა დაფიქრება იმაზე, რამდენად უღირდა ამის გაკეთება.

რადიო "ათინათი" : ბატონო უჩა, როგორც იცით, დიდი გამოხმაურება და აზრთა სხვადასხვაობა მოყვა ე.წ. "ქართველთა მარშს" , თქვენ რას ფიქრობთ, ამასთან დაკავშირებით?

უჩა ნანუაშვილი: ყველას აქვს გამოხატვისა და შეკრების უფლება, თუ რა თქმა უნდა, კანონის ჩარჩოებს არ დაარღვევს . ასე რომ, ყველას შეუძლია ისარგებლოს ამ უფლებით...საქართველო არის დემოკრატიული ქვეყანა და ნამდვილად, ნებისმიერ მოქალაქეს თუ ჯგუფს შეუძლია, კიდევ ერთხელ ხაზს ვუსვამ, კანონის ფარგლებში, გამოხატოს საკუთარი მოსაზრება. ეს თუ გადაიზრდება ძალადობაში ან მუქარაში და ა. შ რა თქმა უნდა, ამ შემთხვევაში შესაბამისი ორგანოების ჩართვა უნდა მოხდეს. მე ვფიქრობ ეს არის ჩვეულებრივი პროცესი და ვერავინ ვერავის აიძულებს რაიმე მოსწონდეს ან არ მოსწონდეს, გააპროტესტოს ან არ გააპროტესტოს ... პრობლემა ჩემთვის უფრო მეტად არის ის, რომ ხშირად ხდება, განსაკუთრებით მედიის მხრიდან, ძალიან აქტიურად გაშუქება და სიძულვილის ენის ტირაჟირება. სამწუხაროდ, უფრო მეტ ყურადღებას ვუთმობთ ისეთ თემებს, რომლებზეც რეალურად არ ღირს ყურადღების გამახვილება და მე აქ ვხედავ უფრო სერიოზულ პრობლემას.

რადიო "ათინათი": ბატონო უჩა, მადლობა საინტერესო საუბრისთვის, წარმატებებს გისურვებთ.

უჩა ნანუაშვილი: დიდი მადლობა, წარმატებები თქვენ, წარმატებები რადიო "ათინათს".